Πολυπλοκότητα και κρίση

14 Φεβρουαρίου 2012

Η πολυπλοκότητα αποτελεί αναντίρρητα δομικό υλικό της ύπαρξης, αλλά και η αποδοχή της προϋπόθεση για μια επιτυχημένη ζωή. Η προβληματική σχέση του ανθρώπου με την πολυπλοκότητα έχει υπάρξει η αιτία για πολλές συμφορές, όπως την κρίση του 2008 και τα επακόλουθά της, ειδικά εδώ στην ευρωζώνη.

Οπουδήποτε και να κοιτάξουμε, η ανθρωπότητα αγωνίζεται να συμφιλιωθεί με τα πολύπλοκα συστήματα, να τα κατανοήσει. Η οικονομία, ένα από τα αρχετυπικά ανθρώπινα κατασκευάσματα, εξελίσσεται, όπως και τα οικοσυστήματα, με πολύπλοκους τρόπους. Τους τρόπους αυτούς συχνά δυσκολευόμαστε να τους κατανοήσουμε, γιατί τα καθημερινά μοντέλα που χρησιμοποιούμε είναι συνήθως εφησυχαστικά και ενδεχομένως υπεραπλουστευτικά. Και όταν βασίζουμε τις πράξεις, τις πολιτικές και τις επιλογές μας σε τέτοιου είδους απλουστευτικά μοντέλα και οδηγούμαστε στην αποτυχία, τότε πηγαίνουμε στο άλλο άκρο: αυτό το οποίο ο Γ. Βαρουφάκης αποκαλεί «φετιχισμό της πολυπλοκότητας». Ο κ. Βαρουφάκης θεωρεί ότι η μεγάλη πρόκληση για το 2012 είναι να αποφύγουμε τις παγίδες των δύο αυτών άκρων, της άρνησης και του φετιχισμού της πολυπλοκότητας.

Η κρίση στην ευρωζώνη αποτελεί μια καλή ευκαιρία να αναστοχαστούμε για τον μάλλον ανεπαρκή τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε η εγγενής πολυπλοκότητα της οικονομίας. Η κρίση θα μπορούσε να νικηθεί κατά τη διάρκεια του 2011 και είναι ακόμα δυνατό να περιορισθεί το 2012. Ωστόσο, αν η κρίση αφεθεί στη φοβερή πορεία της θα επιφέρει αποτρόπαιες συνέπειες για την Ευρώπη και τον κόσμο. Το πρόβλημα είναι ιδιαιτέρως περίπλοκο, αλλά όχι άλυτο!

Ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι καθηγητής Οικονομικής Θεωρίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του Τομέα Πολιτικής Οικονομίας του ιδίου Τμήματος. Σπούδασε μαθηματικά στα Πανεπιστήμια του Essex και Birmingham της Βρετανίας και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στην οικονομική θεωρία στο Πανεπιστήμιο του Essex. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια του Essex, του East Anglia, του Cambridge και της Γλασκώβης. Από το 1988 έως το 2000 δίδαξε οικονομική θεωρία και πολιτική φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Sydney. Παράλληλα, κατέχει ερευνητική θέση, στον τομέα της πολιτικής και οικονομικής φιλοσοφίας, στο Université Catholique de Louvain (Βέλγιο). Από το 2000 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Βασικοί ερευνητικοί τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται είναι η Πολιτική Οικονομία, η Θεωρία Παιγνίων, η Πειραματική Οικονομική και η Πολιτική Φιλοσοφία.

Έχει δημοσιεύσει πάνω από 50 επιστημονικά άρθρα ενώ έχει γράψει 12 βιβλία στα ελληνικά και τα αγγλικά για την οικονομική θεωρία, την πολιτική οικονομία, την οικονομική κρίση και τη θεωρία παιγνίων. Μερικά χαρακτηριστικά βιβλία του: «The Global Minotaur: America, the True Origins of the Financial Crisis and the Future of the World Economy», Zed Books, 2011, «Κρίσης Λεξιλόγιο: Οι οικονομικοί όροι που μας καταδυναστεύουν», εκδ. Ποταμός, 2011, «Modern Political Economics: Making sense of the post-2008 world» (μαζί με τους J. Halevi και Ν. Θεοχαράκη), Routledge, 2011 και «Game Theory: a critical introduction» (μαζί με τον S. Hargreaves-Heap), Routledge, 1995.